Чатыры гады таму самымі распаўсюджанымі наркотыкамі ў Беларусі былі марыхуана і гашыш. Цяпер, відаць, сітуацыя змянілася — сілавікі кажуць пра тое, што на першы план выйшлі сінтэтычныя наркотыкі і псіхатропы. Напрыклад, за мінулы год у Мінску 60% канфіскаваных забароненых рэчываў былі менавіта «сінтэтыкай». Усе наркотыкі небяспечныя, і абсалютная большасць з іх можа прывесці да смерці. Расказваем, якія забароненыя рэчывы цяпер распаўсюджаныя ў Беларусі і як менавіта яны забіваюць.
Самы вядомы і апеты парашок
Цяпер мефедрон — гэта, бадай, самы вядомы наркотык у нашым рэгіёне. Пра яго ўвесь час паведамляюць у міліцэйскіх зводках, здымаюць фільмы і нават спяваюць песні на дзясяткі мільёнаў праглядаў і праслухоўванняў, якія потым становяцца папулярнымі ў TikTok.
Яго могуць называць «соль», таксама выкарыстоўваюцца назвы «меф» ці «мяў». Мефедрон — гэта вытворнае ад катынону, падкласа амфетамінаў. Робяць яго ў асноўным саматужным спосабам. Прычым бывае, што нашыя суайчыннікі займаюцца гэтым і ў суседняй Расіі. Такія лабараторыі нярэдка хаваюць у лясах.
Мефедрон могуць нюхаць, калоць у вену ці есці, а эфект ад ужывання доўжыцца ад 30 хвілін да некалькіх гадзін. Дзейнічае рэчыва як стымулятар і эйфарэтык — чалавек можа не адчуваць голаду і дрымотнасці, застаючыся энергічным. Пры гэтым адчуваецца эйфарыя, лёгкасць ва ўсім целе, узмацняецца эмпатыя і ўспрымальнасць да колераў і музыкі. Праўда, адначасова з павышэннем палавой цягі могуць прыйсці няздольнасць дасягнуць аргазму і эректыльная дысфункцыя. Пабочныя эфекты мефедрону — галюцынацыі, праблемы цыркуляцыі крыві, запаленне скуры, з’яўленне пачуцця трывогі, параноя, галавакружэнне, потлівасць, пагаршэнне памяці і іншае.
Бываюць сумныя гісторыі: так, у ліпені 2022 года ахвярай мефедрону стала карова на ферме «Ветвіца» ў Чачэрскім раёне. Тады мужчына пад гэтым рэчывам напаў на жывёліну з нажом (карова памерла ад страты крыві) і ўцёк. Падчас следства ён спрабаваў прадставіць гэта як самаабарону.
Забівае мефедрон часта ў сумесі з іншымі рэчывамі. Напрыклад, у кастрычніку мінулага года 25-гадовая мінчанка памерла ад камбінаванага атручання мефедронам і яго аналагам — клефедронам, якія арганізатар адной з вечарынак дадаў у страву. Таксама восенню 2023-га жыхар Нясвіжскага раёна памёр ад камбінацыі мефедрону і метадону. За два гады да гэтага 19-гадовы мінчук памёр ад атручання спалучэннем мефедрону з метадонам і альфа-PVP.
Тут важна памятаць, што даркнэт (ананімізаваная частка інтэрнэту), дзе ў асноўным купляюць наркотыкі, — гэта не аптэка з нормамі і стандартамі. А значыць, у набытым скрутку замест абяцанага мефедрону можа быць што заўгодна — ад мукі да яду.
Па выніках 2023 года ў сталічным упраўленні Следчага камітэта паведамлялі пра гібель ад наркотыкаў 33 чалавек, а мефедрон называлі «самым небяспечным рэчывам, ад якога і наступае смерць».
Яшчэ адна соль, якая забівае
«Соллю» называюць не толькі мефедрон, але і парашок альфа-PVP, пра які таксама часта паведамляе міліцыя. Можа называцца яшчэ «крышталі», «хуткасць» або «спіды», на Захадзе — «флака».
Гэты наркотык таго ж класа катынонаў таксама стымулюе нервовую сістэму, выклікаючы падобныя да мефедрону паляпшэнне самаадчування, павышэнне канцэнтрацыі ўвагі, псіхаматарнае ўзбуджэнне. Эфект доўжыцца паўгадзіны-гадзіну. Можа прыводзіць да трызнення і галюцынацый, самапашкоджання (нанясення сабе ран без суіцыдальных намераў), заблытанасці свядомасці, трывожнасці і панічных атак. Ад любых «соляў» залежнасць з’яўляецца хутчэй і больш жорсткая, чым ад іншых наркотыкаў. Вельмі хутка пасля іх ужывання адбываюцца сур’ёзныя парушэнні псіхікі, якія могуць прыводзіць да развіцця шызафрэніі, маніі пераследу, галюцынацый.
Змяненне паводзін пра наркотык можа прыводзіць да злачынстваў і правапарушэнняў само па сабе. Так, 27-гадовы мінчук у лістападзе 2023 года сілком выпацкаў парашком альфа-PVP твары сваіх маленькіх дзяцей. Іншы мінчук пад кайфам чапляўся да людзей і здымаў штаны на дзіцячай пляцоўцы.
Гінуць праз альфа-PVP часта — магчыма, гэта звязана з ніжэйшай цаной на яго ў адрозненне ад больш дарагога мефедрону. Так, летам 2023-га жыхарка Бабруйска памерла пасля ўнутрывеннага ўжывання гэтай «солі». За год да гэтага ад таго ж памёр 28-гадовы бабруйчанін. У лістападзе 2022-га праз альфа-PVP памёр 36-гадовы мінчук. У кастрычніку 2020-га ў Салігорску адзін мясцовы жыхар памёр ад чыстага атручання гэтымі «спідамі», а іншы — ад цэлага кактэйлю з альфа-PVP, марфіну, кадэіну, 6-монаацэтылмарфіну, ацэтылкадэіну і карбамазепіну.
Смерці ад альфа-PVP і мефедрону адбываюцца рэгулярна і могуць быць звязаныя з імі не наўпрост — так, зімой 2022-га віцяблянка пад «спідамі» замерзла насмерць, шукаючы закладку.
Пасля смерці дзяўчыны яе труп суткі каталі ў таксі
У Мінску ў 2023 годзе самым смяротным наркотыкам стаў метадон. Эфекты ад яго могуць доўжыцца да 24 гадзін, дазваляючы такім чынам ужываць наркотык адзін раз на дзень.
Метадон — апіоід, як і вядомы гераін. Ён таксама выклікае эйфарыю і расслабленне, але прыводзіць да больш працяглага і цяжкага «пахмелля» — абстынентнага сіндрому, які можа доўжыцца каля месяца і, як лічыцца, з цяжкасцю паддаецца лячэнню. У Беларусі метадон у выглядзе сіропу выдаецца нарказалежным (са «стажам» не больш за два гады), каб «зняць» іх з цяжкіх наркотыкаў — праграма фінансуецца Сусветнай арганізацыяй аховы здароўя.
Метадон разам з альфа-PVP апошнія пяць гадоў лідзіруюць як прычына смерці ад атручання наркотыкамі, выпадкі з іншымі рэчывамі вельмі рэдкія. Прычым паміраюць не ад выдадзенага медыкамі сіропу, а ад парашку, набытага ў даркнэце і праз мэсэнджары.
Так, летам 2023-га на лесвічнай пляцоўцы мінскага шматпавярховіка знайшлі цела 35-гадовага мінчука — экспертыза заключыла, што смерць наступіла ад вострага атручання метадонам. На жнівень таго ж года ў сталіцы ў асноўным праз гэты ж наркотык загінулі 18 чалавек. Раней, у сакавіку, у Гомелі ад атручання метадонам памерла 20-гадовая дзяўчына. Такіх выпадкаў вельмі шмат, але, напэўна, самай гучнай за апошні час была гісторыя пра труп у таксі.
Нагадаем, у лютым 2022 года 17-гадовая дзяўчына ў Маладзечне, ведаючы механізмы, па якіх робяць закладкі з псіхатропамі, знайшла пакет з белым парашком і падумала, што гэта мефедрон. Яна пачала яго нюхаць. У нейкі момант маладзечанцы стала дрэнна — яна страціла прытомнасць, а пасля памерла. Усё гэта адбывалася ў таксі, кіроўца і яшчэ адзін пасажыр якога таксама ўжывалі наркотыкі — проста падчас руху. Спачатку таварышы падумалі, што дзяўчына проста спіць. Праз суткі жанчына-кіроўца зразумела, што пасажырка не падае прыкмет жыцця, і толькі тады выклікала міліцыю. Ускрыццё паказала, што 17-гадовая дзяўчына памерла праз альфа-PVP і метадон.
Дары прыроды, забароненыя законам
Атрыманыя з канопляў марыхуана і гашыш у Мінску, паводле апошніх звестак, знаходзяцца на другім месцы па папулярнасці пасля апісанай вышэй «сінтэтыкі». Магчыма, гэта звязана з тым, што вытворчасць раслінных наркотыкаў не такое выгаднае, як сінтэзаванне псіхатропаў.
Каротка эфекты ад ужывання апісваюцца як «беспрычынны смех, рухальная растарможанасць, балбатлівасць, рэзкія перапады настрою». Асноўнае дзейнае рэчыва марыхуаны і гашышу — гэта тэтрагідраканабінол (ТГК).
Атруціцца насмерць ТГК лічыцца немагчымым — калі грунтавацца на даследаваннях, праведзеных з пацукамі, то трэба альбо выкурыць за раз каля 60 грамаў або таксама хутка і за раз з’есці 1−2 кг марыхуаны. Аднак, напрыклад, беларуская міліцыя адзначае, што наркотык зніжае вынікі ў навучанні і на працы, прыводзіць да блытаніны ў думках, перагарання і дэпрэсіі, і называе марыхуану «стартавым» наркотыкам. «Непастаянны курэц марыхуаны часта робіцца хранічным спажыўцом гэтага зелля або прыхільнікам „цяжкіх“ наркотыкаў, такіх як какаін, ЛСД, іншых галюцынагенаў», — папярэджваюць у МУС.
Ужыванне такіх наркотыкаў можа прыводзіць не толькі да вышэйпералічаных наступстваў, але і да дзіўных сітуацый: так, летась жыхара Лельчыц асудзілі за гвалтоўны прымус да ўжывання марыхуаны. Ён трымаў перад горлам знаёмай нож і пагражаў ёй забойствам. І нават да трагедый — у лютым 2023-га беларускі таксіст пад марыхуанай насмерць збіў раварыстку ў Польшчы.
Нечаканы грыбны ўдар
Пад вызначэнне наркотыкаў падпадае і не так даўно забаронены ў Беларусі мухамор. Асноўныя дзейныя рэчывы ў яго складзе — гэта мускарын, мусцымол, ібатэнавая кіслата і мусказон. «Лічыцца, што рэгулярны прыём грыбоў з утрыманнем мускарыну выклікае наркатычную залежнасць», — падкрэслівала кандыдат фармацэўтычных навук, дацэнт Наталля Яранцава.
Падчас ужывання прэпаратаў з мухамора можа палепшыцца настрой, сэрца пачынае біцца павольней, зрэнкі могуць звужацца, могуць парушыцца зрок і дыханне. Як і згаданыя вышэй стымулятары-эйфарэтакі, сушаныя (ці не вельмі) мухаморы стымулююць нервовую сістэму. «Калі ўвесь час яе „падганяць“ — рана ці позна надыдзе перыяд, калі яна кончыцца. Можа быць сіндром адмены», — заўважала Яранцава. Гэта адносіцца да любога наркотыку.
Смяротная доза мухамораў — каля 10−15 грыбоў. Але белага мухамора для атручання дастаткова і аднаго. Апошнім часам пра смерці менавіта ад гэтых грыбоў у Беларусі не паведамлялася: асноўная прычына гібелі людзей — бледныя паганкі. Аднак ужыванне мухамораў таксама прыводзіць да сумных наступстваў.
Тры гады таму гучным выпадкам стала гісторыя з Бабруйска, дзе хлопец «для паляпшэння імунітэту» з’еў сушаныя мухаморы і галавой разбіў дзве маршруткі. Летась магілёвец з’еў некалькі лыжак мухаморнай «харчовай дабаўкі», пайшоў у краму, дзе страціў сувязь з рэальнасцю і пачаў неадэкватна сябе паводзіць. А вось мінчук пасля адвару з мухамораў некалькі разоў ударыў па галаве незнаёмку на чыгуначнай платформе станцыі «Мінск-Пасажырскі» і трапіў пад «крыміналку».
Самы смяротны беларускі наркотык
Самы ж смяротны наркотык вырабляецца ўнутры краіны і рэгулюецца дзяржавай. Штогод ад атручання ім у Беларусі памірае каля 1500 чалавек. Некалькі гадоў таму медыкі білі трывогу і казалі пра 20 тысяч смерцяў за год ад захворванняў, звязаных з гэтым рэчывам. Гэта алкаголь — тое, што можна знайсці ў любой прадуктовай краме і купіць у любы час сутак, праўда, не ўсюды. Беларусь — сусветны лідар па смяротнасці ад алкаголю.
Дзеянне этылавага спірту вядомае большасці дарослых (і не вельмі) жыхароў нашай краіны — спажыванне ўжо некалькі гадоў складае каля 12 літраў чыстага алкаголю за год на кожнага беларуса ад 15 гадоў і старэйшых. Забівае гэты наркотык не толькі сваім атрутным дзеяннем, але і сам па сабе — у спалучэнні з жыццёвымі абставінамі. Так, напрыклад, асноўная колькасць пажараў з гібеллю людзей адбываецца праз п’янае курэнне ў ложку, а траціна злачынстваў здзяйсняецца ў нецвярозым выглядзе.
«Першыя месцы ў апошнія гады займаюць атручанні спіртамі (перш за ўсё этылавым). На другім месцы — наркатычныя і псіхатропныя рэчывы, самыя частыя з іх — сінтэтычны наркотык метадон і псіхатропнае асабліва небяспечнае рэчыва альфа-PVP. Трэцяе месца займаюць лекавыя прэпараты, з іх больш чым палову складаюць атручанні прэпаратамі седатыўна-гіпнатычнага і псіхатропнага дзеяння. Яны прызначаюцца псіхіятрамі-нарколагамі і служаць для ліквідацыі дэпрэсій, зняцця трывожных станаў, курчаў», — расказваў галоўны пазаштатны таксіколаг Міністэрства аховы здароўя Андрэй Богдан.
«Люстэрка» расказвае пра ўсе бакі жыцця ў Беларусі — у тым ліку пра даволі змрочныя. Мы адкрыта гаворым пра небяспеку і не ўнікаем тэм, нязручных для ўладаў.
Чытайце таксама
